2015 - năm trưởng thành của trí tuệ nhân tạo

Sau hơn nửa thập kỷ phát triển lặng lẽ, 2015 là cột mốc đáng nhớ của trí tuệ nhân tạo (AI) được ứng dụng trong lĩnh vực máy tính, giúp máy tính trở nên thông minh hơn

Pepper, robot được thiết kế sống chung với con người.

Jeff Dean, giám đốc cao cấp của Google, cho biết những thành tựu mới về trí tuệ nhân tạo đang được tăng tốc rất nhanh. Ông chính là một trong những người khởi xướng hội nghị Hệ thống xử lý thông tin thần kinh (NIPS), được tổ chức lần đầu năm 1987 và trong nhiều năm qua đã trở thành sự kiện “không thể không tham dự” đối với nhiều công ty ở Thung lũng Silicon trong bối cảnh bùng nổ trí thông minh nhân tạo.

NIPS chính là nơi CEO của Facebook, Mark Zuckerberg, công bố kế hoạch thành lập phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo của công ty này năm 2013. Đồng thời, DeepMind – một công ty khởi nghiệp cũng trình diễn công nghệ AI có thể tự học chơi game trên máy tính tại NIPS. Sau đó, nhận thấy tiềm năng của DeepMind nên Google đã chi tiền ra mua lại công ty này.

Sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo trong năm nay có sự đóng góp từ nhiều phía. Thứ nhất, hạ tầng điện toán đám mây ngày càng trở nên mạnh mẽ và có chi phí triển khai dễ chịu hơn, cho phép xử lý khối lượng lớn thông tin phức tạp mà các cỗ máy trước đây không thể thực hiện được. Thêm vào đó, nhiều trung tâm dữ liệu và các công cụ phát triển phần mềm miễn phí hoặc có chi phí không đáng kể cũng rất sẵn có.

Nhờ những nhân tố trên, công nghệ tự học – hay còn gọi là mạng thần kinh đã có sự phát triển đột phá nhờ chi phí triển khai thấp hơn nhiều so với trước đây. Điều đó đã khích lệ sự tham gia của nhiều hãng công nghệ lớn như Google, Facebook và Microsoft. Mỗi công ty này đều có phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo riêng để tiến hành các nghiên cứu quan trọng. Năm nay, các nhà nghiên cứu Google đã công bố trên tạp chí khoa học Nature hệ thống có thể tự học để chơi tốt các game cổ điển của Atari mà không cần hướng dẫn.

Số dự án ứng dụng trí tuệ nhân tạo của Google tăng vọt vào năm 2015.

Facebook cũng xây dựng cách thức cho phép máy tính mô tả hình ảnh hướng dẫn cho người khiếm thị. Còn Microsoft ra mắt hệ thống Skype mới có thể tự động dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Trong khi IBM coi AI là một trong những lĩnh vực quan trọng có tiềm năng phát triển mạnh mẽ nhất của hãng.

Các công ty khởi nghiệp cũng có nhiều đóng góp tích cực cho trí thông minh nhân tạo. Preferred Networks đang tạo ra các hệ thống AI có thể tích hợp vào robot công nghiệp của hãng Fanuc, Nhật Bản. Còn Indico Data Lab đã làm việc với các nhà nghiên cứu Facebook để dạy máy tính biết cách tô màu khuôn mặt dựa trên trí tưởng tượng của máy.

Thực tế, các cỗ máy điện toán đã thông minh hơn rất nhiều so với trước đây. Năm 2012, một nhóm nhà nghiên cứu của Đại học Toronton đã đạt giải thưởng cuộc thi hàng đầu thế giới về nhận dạng hình ảnh. Sau đó Google đã tuyển dụng toàn bộ nhóm nghiên cứu này. Hướng tiếp cận của nhóm nghiên cứu đã được Google ứng dụng rất nhiều vào thực tế. Năm 2015, các hệ thống thông minh nhân tạo dựa trên nghiên cứu của nhóm này, chủ yếu tập trung vào kỹ thuật có tên học sâu (deep learning), đã đạt độ chính xác cực cao. Các thử nghiệm cho thấy, tỉ lệ mắc lỗi đã giảm xuống còn 5%, tương đương với hiệu quả thao tác của con người.

Tỉ lệ sai sót về nhận dạng hình ảnh của trí tuệ nhân tạo tương đương với con người.

Rất nhiều công ty đang ứng dụng trí thông minh nhân tạo nhưng chưa ai có thể qua mặt được Google. Hãng này đã ứng dụng công nghệ học sâu từ năm 2012, và tới năm nay đã có hàng nghìn dự án sử dụng công nghệ này.

Các công ty khởi nghiệp cũng đang ứng dụng trí thông minh nhân tạo một cách đột phá. CrowdFlower, nhà cung cấp dữ liệu cấu trúc cho các tổ chức doanh nghiệp, nói rằng những nhu cầu không ngừng của doanh nghiệp về dữ liệu đã giúp họ ngày càng hoàn thiện nghiên cứu về AI. Trong khi đó, một công ty khởi nghiệp khác là DiffBot cũng đang ứng dụng AI để tăng cường hiệu năng của các công cụ phân tích dữ liệu tự động.

Trọng tâm chính của nghiên cứu AI là dạy máy tính biết cách tự suy nghĩ và đưa ra giải pháp cho các vấn đề thông dụng. Để đạt được điều đó, một trong những cách thức thường thấy là đưa vào máy tính phiên bản thu nhỏ của thế giới thực rồi yêu cầu máy tính khám phá và ghi lại kết quả. Tiềm năng ứng dụng là rất lớn, không chỉ trong game video mà còn trong nhiều lĩnh vực khác như y tế, khoa học môi trường và tương tác con người.

Jeff Dean ví những thành tựu gần đây của trí thông minh nhân tạo như cuộc cách mạng: “Chúng ta đang ở thời điểm mà cuộc cách mạng AI thực sự đang diễn ra, giống như động vật không có mắt giờ đây đã có thêm đôi mắt. Tất nhiên, còn nhiều thứ phải làm nhưng những chiếc máy tính giờ đây đã trở nên thông minh hơn rất nhiều”.