Các trường đại học đang phải khốn đốn với việc giữ chân những chuyên
gia trí tuệ nhân tạo (AI) của mình trước sự lôi kéo của Thung lũng
Silicon.
Chiến thắng của phần mềm máy tính AlphaGo trước nhà vô địch cờ vây thế
giới Lee Se-dol đã cho thấy con người có nguy cơ bị máy móc vượt mặt về
khả năng trí tuệ. Tuy nhiên, một cuộc chiến cam go không kém cũng đang
diễn sau hậu trường khi các công ty tìm cách chiêu mộ những chuyên gia
AI sáng giá nhất. Các gã khổng lồ công nghệ như Google, Facebook,
Microsoft và Baidu đang chạy đua để phát triển các trung tâm AI của
mình. Công ty dữ liệu Quid cho biết trong năm ngoái, các đại gia này đã
chi 8,5 tỷ USD cho hoạt động nghiên cứu, thâu tóm và tuyển dụng trong
lĩnh vực AI. Con số này lớn gấp bốn lần thời điểm năm 2010.
Trong quá khứ, các trường đại học thường là nơi tuyển được những chuyên
gia AI giỏi nhất. Giờ đây, các công ty công nghệ đang công phá các khoa
robot và máy học để cướp lấy những giảng viên và sinh viên ưu tú nhất,
mời chào họ với mức lương hậu hĩnh chẳng kém các vận động viên chuyên
nghiệp là bao.
Năm ngoái, Uber đã tuyển dụng 40 trong số 140 nhân viên của Trung tâm
kỹ thuật robot quốc gia trực thuộc đại học Carnegie Mellon, và thành lập
một bộ phận chế tạo xe tự lái mới. Điều này đã làm đại học Carnegie
Mellon ngỡ ngàng vì trước đó Uber đã cam kết cấp tiền nghiên cứu và
không lôi kéo nhân viên của trường. Các công ty khác cũng đang tìm kiếm
tài năng một cách thầm lặng nhưng không kém phần quyết liệt. Động thái
này của các công ty công nghệ làm giới học thuật không khỏi bàng hoàng.
“Tôi không thể thuyết phục các sinh viên của mình ở lại trường”, Pedro
Domingos, giáo sư chuyên ngành máy học ở đại học Washington nói. Bản
thân ông cũng đang bị nhiều công ty công nghệ chèo kéo. “Các công ty
đang tìm cách chiêu mộ sinh viên của tôi ngay cả khi chúng chưa tốt
nghiệp”, ông than thở.
Các chuyên gia máy học là những người bị săn lùng gắt gao nhất. Các
công ty công nghệ sử dụng tài năng của họ cho nhiều mục đích, từ các
công việc đơn giản như lọc spam và gợi ý quảng cáo cho đến các lĩnh vực
cao siêu như xe tự lại hoặc quét hình ảnh để chẩn đoán bệnh. Nếu các
công ty muốn phát triển công nghệ trợ lý ảo hoặc tìm kiếm bằng hình ảnh,
họ phải dựa vào các tiến bộ trong lĩnh vực máy học.
Sự quan tâm của các công ty công nghệ đã biến một sự kiện mang tính học
thuật thuần túy như Hội nghị về hệ thống xử lý thông tin thần kinh
thành trung tâm môi giới việc làm trong lĩnh vực AI. Những người tham
gia hội nghị này không chỉ đến để học hỏi kiến thức mà còn để lọt vào
mắt xanh của các đại gia công nghệ. Số người tham gia hội nghị đã tăng
gấp 3 kể từ năm 2010, lên 3.800 người trong năm ngoái.
Không phải lúc nào các công ty công nghệ cũng chú ý và đầu tư nhiều cho
lĩnh vực AI. Lĩnh vực này đã bị bỏ bê trong thập niên 1980 và 1990 khi
các thành quả về AI không đạt được như kỳ vọng. Cơn sốt máy học hiện tại
chỉ bùng nổ khi Google bắt đầu có những động thái tập trung phát triển
AI. Trong năm 2014, Google đã mua DeepMind, start-up đứng đằng sau chiến
thắng vang dội của máy tính trước nhà vô địch cờ vây thế giới Lee
Se-dol. Cái giá của thương vụ này được cho là vào khoảng 600 triệu USD.
Cũng trong khoảng thời gian này, Facebook đã thành lập một phòng thí
nghiệm chuyên về AI và tuyển một giáo sư của đại học New York để điều
hành việc nghiên cứu.
Các công ty đem lại cho nhà nghiên cứu cơ hội đưa sản phẩm của mình ra
thị trường một cách nhanh chóng, điều mà họ rất thích. Làm việc cho các
doanh nghiệp cũng giải phóng cho các nhà nghiên cứu khỏi nỗi lo thường
trực về vấn đề kinh phí. Andrew Ng, trưởng bộ phận nghiên cứu AI của gã
khổng lồ Internet Baidu, người từng làm giảng viên toàn thời gian ở đại
học Stanford cho biết, các công ty công nghệ đem lại hai điều đặc biệt
hấp dẫn: nền tảng máy tính mạnh và cơ sở dữ liệu lớn. Đây là hai yếu tố
quan trọng trong nghiên cứu máy học.
Sự nhiệt tình của các công ty nghe có vẻ tốt cho tất cả nhưng lại có
thể gây ra những hệ lụy tiêu cực. Các trường đại học, vốn không thể đưa
ra mức lương cạnh tranh bằng doanh nghiệp, sẽ bị tổn hại nếu các tài
năng sáng giá dứt áo ra đi hoặc xao lãng việc giảng dạy do cộng tác với
các công ty công nghệ. Các quốc gia cũng sẽ theo đó mà bị ảnh hưởng. Hầu
hết các công ty công nghệ lớn có trụ sở ở Mỹ. Những nước như Canada,
nơi có lĩnh vực AI rất phát triển có thể bị thất thoát chất xám nếu các
tài năng của họ chạy sang quốc gia láng giềng.
Một nguy cơ khác là việc các chuyên gia AI chỉ tập trung ở một số ít
các công ty. Các công ty công nghệ thường hứa hẹn công khai các nghiên
cứu của mình. Tuy nhiên, trên thực tế, họ sẽ không đời nào chia sẻ những
nghiên cứu có khả năng đem lại nhiều lợi nhuận. Nhiều người lo ngại
rằng Google, công ty đi đầu trong lĩnh vực này, có thể tạo dựng thế độc
quyền trí tuệ. Các chuyên gia so sánh động thái săn lùng tài năng trong
lĩnh vực AI của Google giống như việc chính phủ Mỹ tập trung các nhà
khoa học trong dự án chế tạo bom nguyên tử Manhattan.
Mối đe dọa của việc một công ty duy nhất có quá nhiều ảnh hưởng trong
lĩnh vực AI đã khiến một số ông trùm công nghệ như Elon Musk của Tesla
cam kết dành 1 tỷ USD cho dự án phii lợi nhuận OpenAI. Dự án này cam kết
công khai các nghiên cứu mình và đóng vai trò làm cầu nối giữa hoạt
động nghiên cứu của các trường đại học với việc ứng dụng trong doanh
nghiệp.
Vẫn còn nhiều tranh cãi về việc các công ty công nghệ có khả năng thúc
đẩy tiến bộ trong lĩnh vực AI tốt hơn các trường đại học hay không.
Andrew Moore, trưởng khoa khoa học máy tính của đại học Carnegie Mellon
lo ngại rằng các trường đại học sẽ thiếu giảng viên để truyền thụ kiến
thức cho sinh viên, dẫn đến thiếu hụt nguồn cung nhà nghiên cứu trong
tương lai. Ngoài ra, khi ngày càng ít người làm công tác nghiên cứu
thuần túy, chia sẻ ý tướng công khai hoặc tiến hành các dự án trong thời
gian dài, các đột phá trong lĩnh vực AI sẽ khó có thể đạt được.
Tuy nhiên, nguy cơ trên chưa chắc đã thành hiện thực. Cơn sốt đầu tư
của các đại gia công nghệ vào AI sẽ khuyến khích nhiều sinh viên mới
theo đuổi lĩnh vực này. Và các công ty công nghệ có thể giúp phát triển
thêm nhiều tài năng bằng cách cấp học bổng hoặc kinh phí nghiên cứu cho
các trường đại học. Các công ty công nghệ có đủ tiền và động lực để làm
điều này. Ở Thung lũng Silicon, tài năng chứ không phải tiền mới là thứ
quý giá nhất.
Tham khảo: economist
No comments:
Post a Comment